Mahsulot ishlab chiqarishga sarflanadigan resurslar ishlab chiqarish omillari. Ular orasida moddiy (mulk) va inson resurslari ajralib turadi.
Ishlab chiqarishning mulkiy omillari orasida xom ashyo va kapital ajratiladi, inson - mehnat va tadbirkorlik qobiliyati. Ushbu omillarning barchasi resurslarning cheklanganligi sababli bir-birining o'rnini bosadi. Ular turli xil kombinatsiyalarda va nisbatlarda ishlatilishi mumkin.
Barcha ishlab chiqarish omillari (iqtisodiy resurslar) o'z egalariga renta (erdan), foizlar (kapitaldan), ish haqi (mehnatdan) va foyda (tadbirkorlikdan) shaklida foyda keltiradi.
Tabiiy resurslar
Tabiiy resurslarga er, mineral va suv resurslari kiradi. Bu tabiat inson foydalanishi uchun bergan barcha narsadir. Tabiiy resurslar ishlab chiqarish uchun xom ashyo hisoblanadi.
Tabiiy omil tabiatning ishlab chiqarish jarayoniga va undagi tabiiy energiya manbalari va xom ashyolardan foydalanishga ta'sirini aks ettiradi. Ushbu omil muhimligiga qaramay, u ishlab chiqarishning passiv elementidir.
Investitsiya resurslari
Investisiya resurslari kapital deb ham yuritiladi. Bunga binolar, inshootlar va jihozlar kiradi. Investitsiya resurslari nafaqat ishlab chiqarish omillari, balki uning manbalari hamdir. Agar aktivlar (moliyaviy resurslar) ishlab chiqarish sohasiga yo'naltirilgan bo'lsa, unda ular kapital qo'yilmalar deb ham ataladi.
Kapital turli shakllarda taqdim etilishi mumkin. Masalan, aylanma mablag'larni (aylanma mablag'larni) qo'shishi mumkin bo'lgan asosiy vositalar shaklida. Moliyaviy kapitalga (qimmatli qog'ozlarga) kelsak, u ishlab chiqarish omillariga tegishli emas, chunki iqtisodiyotning real sektoriga kiritilmagan.
Mehnat resurslari
Mehnat resurslari - bu odamlarning jismoniy va aqliy qobiliyatlarini o'z ichiga olgan ishlab chiqarish omillarining alohida toifasi. Ishlab chiqarish jarayonida mehnat omili unda ishlagan ishchilarning mehnati bilan ifodalanadi. Mehnat boshqa resurslar bilan birlashtirilganda ishlab chiqarish jarayoni boshlanadi.
Ishlab chiqarish jarayonida mehnat resurslarining ahamiyati shundaki, uning borishi va yakuniy natijasi ularga bog'liqdir. Mehnat omili ishlab chiqarish samaradorligiga nafaqat mehnat miqdori, balki mehnat sifati va samaradorligiga ham ta'sir qiladi. Shuning uchun tahlilda mehnat omilidan tashqari unumdorlik kabi mezondan foydalaniladi.
Tadbirkorlik qobiliyati
Tadbirkorlik qobiliyati barcha ishlab chiqarish resurslarini bog'laydigan omil hisoblanadi. Bu ishlab chiqarish jarayonini malakali tashkil qilish, optimal boshqaruv qarorlarini qabul qilish, shuningdek ishlab chiqarishga yangiliklarni joriy etish va modernizatsiyalashni amalga oshirish qobiliyatidir.
